Marina Cwietajewa (Марина Ивановна Цветаева 1892–1941) – jedna z najwybitniejszych poetek XX wieku. Pochodziła z rodziny inteligenckiej, jej ojciec był profesorem na wyższej uczelni, matka pianistką. Wiersze zaczęła pisać w wieku 6 lat, pierwsze tomiki: „Вечерний альбом” („Album wieczorny”, 1910) i „Волшебный фонарь” („Latarnia czarnoksięska”, 1912) wydawała własnym nakładem. Kiedy miała 10 lat, jej matka zachorowała na gruźlicę i w celach leczniczych zaczęła jeździć do sanatoriów w różnych krajach Europy (Włochy, Szwajcaria, Niemcy), zabierając ze sobą Marinę. Dzięki temu dziewczynka szybko opanowała kilka języków obcych, uczestniczyła w kursie języka francuskiego na Sorbonie, pisała wiersze po rosyjsku, francusku i niemiecku, matury jednak nie życie osobiste było długim pasmem nieszczęść, na co złożyły się śmierć matki, kiedy Marina miała 14 lat, nieudane małżeństwo z Siergiejem Efronem – pisarzem i publicystą (oficerem carskiej armii, a później agentem NKWD zamieszanym w porwania i morderstwa na tle politycznym, ostatecznie straconym za sprzeniewierzenie się ideałom rewolucji bolszewickiej), śmierć młodszej córki Iriny w ośrodku dla obłąkanych dzieci, aresztowanie przez NKWD starszej córki Ariadny i siostry Anastazji, a przede wszystkim długoletni brak pracy i środków do latach 1922–1939 poetka przebywała na emigracji w Berlinie, Pradze i Paryżu, utrzymując się ze skromnych zasiłków dla emigrantów. Po powrocie do Związku Radzieckiego nadal nie mogła znaleźć żadnej pracy, nawet najprostszej fizycznej. Nędza, osamotnienie i depresja doprowadziły ją do śmierci samobójczej. Poetka powiesiła się 31 sierpnia 1941 roku, w wieku 49 lat. Do dzisiaj spoczywa w anonimowym grobie, w bliżej nieznanym miejscu, prawdopodobnie na małym cmentarzu w miejscowości Jełabuga w Tatarstanie, gdzie spędziła ostatnie lata życia. Tam też siostra Anastazja postawiła Jej pomnik przy pustej Cwietajewej pomimo wysokiej oceny uznanych autorytetów, Walerego Briusowa i Nikołaja Gumilowa, przez wiele lat nie były szerszej znane. Wiele z nich zaginęło. Dopiero w latach 60. XX wieku, 20 lat po jej śmierci, zaczęto doceniać Jej dorobek poetycki. Wiersze Cwietajewej tłumaczyli na polski Mieczysław Jastrun, Mieczysława Buczkówna, Wiktor Woroszylski, Joanna Polakówna, Maria Leśniewska, Danuta Wawiłow, Józef Waczków, Seweryn Pollak, Andrzej Mandalian, Jerzy Litwiniuk, Leszek Engelking, Robert Stiller, Joanna Salamon i Beata Szymańska. Moje przekłady ukazały się w tomiku: Marina Cwietajewa. Wiersze. Wybrał, z rosyjskiego przełożył i opracował Ryszard Mierzejewski. Pieszyce MierzejewskiАkbapeль Амбразуры окон потемнели, Не вздыхает ветерок долинный, Ясен вечер; сквозь вершину ели Кинул месяц первый луч свой длинный. Ангел взоры опустил святые, Люди рады тени промелькнувшей, И спокойны глазки золотые Нежной девочки, к окну CwietajewaAkwarela Przyciemnione ambrazury* okna, Nie wzdycha żaden wiatr z doliny, Jasny wieczór; nad koroną świerka Miesiąc rzucił swój promień pierwszy. Anioł opuścił spojrzenie święte, Ludzie szczęśliwi, cienie przemykają, A do okna spokojne oczy złote Czułej dziewczyny się Ryszard Mierzejewski*ambrazura – otwór w ścianie obiektu fortyfikacyjnego, przez który wystawia się lufę karabinu bądź działa podczas prowadzenia ognia – przyp. R. Слезы? Мы плачем о темной передней, Где канделябра никто не зажег; Плачем о том, что на крыше соседней Стаял снежок; Плачем о юных, о вешних березках, О несмолкающем звоне в тени; Плачем, как дети, о всех отголосках В майские дни. Только слезами мы путь обозначим В мир упоений, не данный судьбой… И над озябшим котенком мы плачем, Как над собой. Отнято все, - и покой и молчанье. Милый, ты много из сердца унес! Но не сумел унести на прощанье Нескольких слез. Marina CwietajewaŁzy Łzy? Płaczemy w ciemnym przedpokoju, W którym nikt kandelabra nie zapalił; Płaczemy o tym, że na sąsiednim dachu Śnieg się stopił. Płaczemy o młodych, o wiosennych brzozach, O niemilknącym dzwonie w cieniu, Płaczemy jak dzieci, o wszystkich odgłosach W majowym dniu. Drogę łzami tylko oznaczamy W urzeczonym świecie, nie znaczonym losami.. I nad zmarzniętym kotkiem rozpaczamy Jak nad nami. Wszystko zabrano - i spokój, i milczenie. Kochany, z serca dużo wziąłeś! Ale nie umiałeś zabrać na pożegnanie Kilku zaledwie Ryszard Mierzejewski* * * Имя твое - птица в руке, Имя твое - льдинка на языке, Одно единственное движенье губ, Имя твое - пять букв. Мячик, пойманный на лету, Серебряный бубенец во рту, Камень, кинутый в тихий пруд, Всхлипнет так, как тебя зовут. В легком щелканье ночных копыт Громкое имя твое гремит. И назовет его нам в висок Звонко щелкающий курок. Имя твое - ах, нельзя! - Имя твое - поцелуй в глаза, В нежную стужу недвижных век, Имя твое - поцелуй в снег. Ключевой, ледяной, голубой глоток… С именем твоим - сон Cwietajewa* * * Imię twoje - w ręku ptak, Imię twoje - kostki lodu smak, Jedno jedyne ust poruszenie Imię twoje - pięciu liter złożenie. Piłeczka, w locie złapana w ręku. W ustach srebrny werbel dźwięku. Kamienie do cichego stawu rzucane Placzą jak twoje imię jest wymieniane. W nocy lekko kopytami wystukują, Imię twoje głośno wykrzykują. szepczą mu na skroni O kurku, co dźwięcznie dzwoni. Imię twoje - ach, żaden frasunek! - Imię twoje - na oczy pocałunek, W zastanym od wieków czułym chłodzie Imię twoje - to pocałunek na lodzie. Ważne, lodowe, głębokie zachłyśnięcie... imieniem twoim - na wieki Ryszard Mierzejewski* * * Ты проходишь на Запад Солнца, Ты увидишь вечерний свет, Ты проходишь на Запад Солнца, И метель заметает след. Мимо окон моих - бесстрастный - Ты пройдешь в снеговой тиши, Божий праведник мой прекрасный, Свете тихий моей души. Я на душу твою - не зарюсь! Нерушима твоя стезя. В руку, бледную от лобзаний, Не вобью своего гвоздя. И по имени не окликну, И руками не потянусь. Восковому святому лику Только издали поклонюсь. И, под медленным снегом стоя, Опущусь на колени в снег, И во имя твое святое, Поцелую вечерний снег. - Там, где поступью величавой Ты прошел в гробовой тиши, Свете тихий - святыя славы - Вседержитель моей Cwietajewa* * * Przechodzisz ku Zachodowi Słońca, Widzisz wieczorem światła, Przechodzisz ku Zachodowi Słońca, A zamieć śnieżna ślady zamiata. Obok moich okien - obojętny - Przechodzisz w śnieżnej ciszy, Przewodniku boży mój przepiękny, Świetle ciche mojej duszy. Nie zaświtam! - na duszy twojej Niezłomna twoja droga człowieka. W dłoni od pocałunków bladej Nie skrywam swojego ćwieka. I nie zawołam po imieniu, I nie odważę się za ręce ciągać. Woskowemu świętemu obliczu Należy tylko nisko się kłaniać. W wolno padającym śniegu stoję, Po kolana w nim się zapadając I za twoje uświęcone imię Wieczorny śnieg całując. Tam, gdzie droga dostojna, Przeszedłeś w grobowej ciszy, Świetle ciche - sławo święta, Wszechmogący mojej Ryszard Mierzejewski* * * Я расскажу тебе - про великий обман: Я расскажу тебе, как ниспадает туман На молодые деревья, на старые пни. Я расскажу тебе, как погасают огни В низких домах, как - ришелец египетских стран - В узкую дудку под деревом дует цыган. Я расскажу тебе - о великую ложь: Я расскажу тебе, как зажимается нож В узкой руке, - к вздымаются ветром веков Кудри у юных - и бороды у стариков. Рокот веков. Топот Cwietajewa* * * Opowiem ci - o wielkim oszukiwaniu: Opowiem ci - o mgieł opadaniu Na młode drzewa, na stare pnie. Opowiem ci, jak ogień gaśnie W niskich domach - takich, jak w Egipcie - Po drzewem Cygan w małą piszczałkę dmie. Opowiem ci - o wielkim kłamaniu: Opowiem ci o noża zaciskaniu W małej dłoni – jak wzdymają się wiatry wieków Loki u młodych - i brody u starców. Grzmot wieków. Tupot Ryszard Mierzejewski* * * Благодарю, о Господь, За Океан и за Сушу, И за прелестную плоть, И за бессмертную душу, И за горячую кровь, И за холодную воду. - Благодарю за любовь. Благодарю за Cwietajewa* * * Dziękuję Ci Panie Za Ocean i za Suszę, I za ciało powabne, I za nieśmiertelną duszę, I za krew gorącą, I za chłodną wodę. - Dziękuję za miłość namiętną. Dziękuję za Ryszard Mierzejewski* * * Ты меня никогда не прогонишь: Не отталкивают весну! Ты меня и перстом не тронешь: Слишком нежно пою ко сну! Ты меня никогда не ославишь: Мое имя — вода для уст! Ты меня никогда не оставишь: Дверь открыта, и дом твой – пуст!Marina Cwietajewa* * * Nigdy mnie nie odepchniesz: Nie przepędza się wiosny! Palcem nawet mnie nie tkniesz: Zbyt czule wyśpiewuję ci sny! Nigdy mnie nie zniesławisz: Mam na imię – wody spragnione usta! Nigdy mnie nie zostawisz: Drzwi otwarte i twoja chata – pusta!tłum. Ryszard Mierzejewski* * * - Грудь Ваша благоуханна, Как розмариновый ларчик… Ясновельможна панна… - Мой молодой господарчик… - Чем заплачу за щедроты: Темен, негромок, непризнан… Из-под ресничного взлету Что-то ответило: - Жизнью! В каждом пришельце гонимом Пану мы Иезусу - служим… Мнет в замешательстве мнимом Горсть неподдельных жемчужин. Перлы рассыпались, — слезы! Каждой ресницей нацелясь, Смотрит, как в прахе елозя, Их подбирает Cwietajewa* * * - Pierś twoja wonna, Jak rozmarynowa szkatułka... Jasnowielmożna panna... Moja młoda gospodareczka... - Czym zapłacę za hojne dary: Ciemność, ciszę, nieuznanie... Pod orzęsione wzloty Cóż odpowiedziało - Życie! W każdynm miejscu prześladowania Panu Jezusowi - służymy wiernie.. Uwierają w zamęcie urojenia Prawdziwych pereł garście. Perły rozsypane - niczym łzy! Każda rzęsa wyuczona, Jak w prochu pełzać - patrzy Przez zwiastuna Ryszard Mierzejewski* * * Вот он - гляди - уставший от чужбин, Вождь без дружин. Вот - горстью пьет из горной быстрины - Князь без страны. Там всё ему: и княжество, и рать, И хлеб, и мать. Красно́ твое наследие, - владей, Друг без друзей!Marina Cwietajewa* * * Oto on - spójrzcie - obczyzną zmęczony, Wódz oddziałów pozbawiony. Oto - garść kwiatów z górnego rwącego ruczaju - Książę bez kraju. Tam wszystko dla niego: i księstwo, i walka, i chleb, i matka. Czerwone twoje dziedzictwo - posiadłości Przyjaciel w samotności!tłum. Ryszard Mierzejewski* * * Знаю, умру на заре! На которой из двух, Вместе с которой из двух - не решить по заказу! Ах, если б можно, чтоб дважды мой факел потух! Чтоб на вечерней заре и на утренней сразу! Пляшущим шагом прошла по земле!- Неба дочь! С полным передником роз!- Ни ростка не наруша! Знаю, умру на заре!- Ястребиную ночь Бог не пошлет по мою лебединую душу! Нежной рукой отведя нецелованный крест, В щедрое небо рванусь за последним приветом. Прорезь зари - и ответной улыбки прорез… - Я и в предсмертной икоте останусь Cwietajewa* * * Wiem, umrę o świcie! Któregoś z dwóch. Umrę Którego, tego przewidzieć nie mogę, tego nie wie nikt! Gdybym mogła, podwoiłabym moją gasnącą pochodnię! Tak, od razu na wieczorny i poranny świt! Taneczym krokiem przeszłam po ziemi! - Córka nieba! Z fartuszkiem pełnym róż - Żadnego płatka nie poruszę! Wiem, umrę o świcie! W noc jastrzębia Bóg nie pośle po moją łabędzią duszę! Czułą ręką dotknę krzyża niecałowanego, Do hojnego nieba ostatnie pozdrowienie poślę. Szczelina świtu - w odpowiedzi uśmiechu wyciętego... - I w czkawce przedśmiertnej poetką Ryszard Mierzejewski* * * Ночные шепота: шелка Разбрасывающая рука. Ночные шепота: шелка Разглаживающие уста. Счета Всех ревностей дневных - и вспых Всех древностей — и стиснув челюсти - И стих Спор - В шелесте… И лист В стекло… И первой птицы свист. - Сколь чист! — И вздох. Не тот. — Ушло. Ушла. И вздрог Плеча. Ничто Тщета. Конец. Как нет. И в эту суету сует Сей меч: Cwietajewa* * * Nocne szepty: jedwabie Odrzucona ręka. Nocne szepty: jedwabie Odrzucone usta. Rachunek Wszystkich zazdrosnych dzienników I płonących starożytnych - i zaciśniętych szczęk - A wiersz Spór W szeleście... A liść W szkle... I pierwszego ptaka gwizd. Jakże czysty - I westchnienie - Nie tamto - Przeminęło. Przeminęła. I dreszcz Ramiona. Nic. Pustka. Koniec. Jak nie. I w tej marności nad marnościami Ten miecz: świt tłum. Ryszard Mierzejewski* * * Вскрыла жилы: неостановимо, Невосстановимо хлещет жизнь. Подставляйте миски и тарелки! Всякая тарелка будет — мелкой, Миска - плоской. Через край - и мимо В землю черную, питать тростник. Невозвратно, неостановимо, Невосстановимо хлещет Cwietajewa* * * Otworzyłam żyły: zatamować nie mogę, Nieodwracalnie tryska życie. Podstawiajcie miski i talerze! Każdy talerz będzie - płytki, Miska - płaska. Przez kraj - w drogę - W czarną ziemię, żywić trzciny. Bezpowrotnie, zatamować nie mogę, Nieodwracalnie tryska Ryszard Mierzejewski* * * Когда я гляжу на летящие листья, Слетающие на булыжный торец, Сметаемые — как художника кистью, Картину кончающего наконец, Я думаю (уж никому не по нраву Ни стан мой, ни весь мой задумчивый вид), Что явственно желтый, решительно ржавый Один такой лист на вершине – Cwietajewa* * * Kiedy patrzę na lecące liście, Które na uliczny bruk opadają, Jakby wyszły spod pędzla artyście, Jego obraz lotem swym wykańczają. Myślę (że nie jestem już w niczyim guście, Ani moja figura, ani wygląd zadumany), Czy wyraźnie żółty, czy rdzawy zdecydowanie, Jeden taki liść na górze – Ryszard Mierzejewski* * * Пора снимать янтарь, Пора менять словарь, Пора гасить фонарь Наддверный…Marina Cwietajewa* * * Czas bursztyn oddzielić, Czas słownik zmienić, Czas latarnię zgasić Nad drzwiami... tłum. Ryszard Mierzejewski

marina marina tekst po polsku